Magnús Sigurðsson

Það ættu allir að kynna sér Íslendingasögurnar, jafnvel þó svo að þeir telji þær að mestu munnmæli og þjóðsögur. Sturlungu ættur allir að lesa frá orði til orðs, sér til skilnings. - Og þá því sem næst frumheimildir án túlkunar annarra. Sturlunga-saga er að mestu sett saman af samtímaheimildum margra rita, skrifuðum af mönnum sem voru þátttakendur atburða, -s.s. Sturla Þórðarson.

Samkvæmt Íslendingasögunum urðu siðaskipti árið 1000. Þá er Þorgeir Ljósvetningagoði lögsögumaður alþingis sagður hafa legið undir feldi og komist að þeirri niðurstöðu að landsmenn skildu hafa ein lög og einn sið. Þetta geðrist eftir að upp risu deilur milli kristinna og heiðinna. Áður ríkti trúfrelsi á Íslandi, en lög og uppbygging þjóðveldis var ekki að Rómar-kristnum sið.

Það má segja að algert trúfrelsi hafi ríkt fyrir siðaskiptin, sem var þá í reynd afnumið, þó svo að í orði mætti ástunda hinn gamla sið á laun. Þetta innflutta yfirboð siðarins átti eftir að verða Íslendingum dýrkeypt, lagalega, siðferðilega, -og síðast en ekki síst fjárhagslega.

Árið 1056 var fyrst settur biskupsstóll á Íslandi. Erkibiskupsstóll var settur í Niðarósi árið 1122, sem réði fyrir hönd Páfa, yfir biskupsdómi á Íslandi. Biskupar gerðu sig gildandi lagalega með siðferðið að vopni, jafnvel þó enn væri svo að alþingi setti lögin.

Svo var komið um 1220 að ásælni erlends valds til lagasetningar og skattlagningar hér á landi var orðin það yfirgengileg að út braust borgarastyrjöld kennd við Sturlunga. Hver stórorrustan rak aðra þar til Íslendingar, -vígamóðir, töpuðu sjálfstæði sínu.

1253: Samþykkt alþingis um gildi landslaga gagnvart guðslögum ef þau greinir á.

1256: Biskup og höfðingjar fá bændur til að gangast undir skatt til konungs.

1260: Konungur sendir erindreka sína til íslands. Gissur Þorvaldsson lætur Rangæinga sverja sér og Hákoni konungi trúnaðareiða.

1262: Hákoni konungi svarið land og þegnar, allt nema Austfirðingafjórðungur og Rangárþing.

1263: Oddverjar sverja konungi skatt (Rangárþing).

1264: Ormur Ormsson sver Noregskonungi skatt fyrir hönd Austfirðingafjórðungs. Þorvarður Þórarinsson Austfirðingagoði, gefur ríki sitt á vald konungs, -síðasti goðinn.

1272: Járnsíða, ný lög taka gildi á Íslandi, allt nema erfðafjárbálkurinn (um eignarétt á landi).

1273: Dæmt mál Oddastaðar og Vatnfjarðar, -í Björgvin, Noregi.

1275: Kristinn réttur lögtekinn á alþingi.

1281: Jónsbók lögtekin sem ný lög á Íslandi.

1286: Herútboð konungs af Íslandi.

Báðar þjóðir, Íslendingar, -og Norðmenn síðar, máttu bíta í það súra epli að tapa sjálfstæði sína og verða skattlendur erlends valds um aldir.

Það má segja að gullaldir Íslandssögunnar hafi verið tvær, -á tímum fullveldis, bæði í þjóðveldi og lýðveldi, en þeirra á milli hörmunga hokur þar sem litlu munaði að þjóðin færist úr hungri. Þegar hvorki gekk né rak við að komast út úr hálfhrundum moldarkofum í 650 ár, sama hvort gjaldmiðillinn var Skandínavískur ríkisdalur eða Dönsk krónan.

Það var ekki fyrr en með fullveldinu 1918 og íslensku krónunni 1919 að Íslendingar komust aftur á braut til fyrri efna, -sem rík þjóð í eigin landi sinna auðlinda. Árin án fullveldis með erlendan sið, voru hörmungin ein, -en aldrei vantaði fagurgalann um siðinn.